امروزه نورولوژیست ها در راستای تشخیص و درمان آلزایمر ؛ با استفاده از روش ها و ابزار مختلف موجود ، اقدام می نمایند که در ادامه با ان ها خواهیم پرداخت ؛ اما در ابتدا بهتر است شما را با مفهوم آلزایمر آشنا نمایی.
سیستم عصبی بدن ، موظف به کنترل کلیه اعمالی است که در بدن اتفاق می افتد. حال آن که در صورت بروز هر گونه اختلال در سیستم عصبی ، هیچ یک از اندام های بدن قادر نخواهند بود وظیفه خود را به درستی انجام دهند و افزون بر این ، ریسک بروز طیف گسترده ای از بیماری ها از نقص تکلم تا بیماری های جدی تر و حتی مرگ ، ممکن است حادث گردد.
آلزایمر ، از متداول ترین بیماری های متبط با اختلال اعصاب است که در پی مرگ سلول های عصبی رخ داده و به کوچک شدن مغز منجر شده و در نتیجه به اختلال حافظه ، فراموشی ، از دست رفتن ارتباطات و دیگر آسیب های مغزی می انجامد.
روش های تشخیص و درمان آلزایمر
جهت تشخیص و درمان آلزایمر روش های متفاوتی وجود دارد ، به عنوان مثال پزشک درباره سلامت عمومی و سوابق بیماری های فرد ، توانایی بیمار در انجام امور روزمره و تغییرات فردی و شخصیتی بیمار ، از خود فرد یا اطرافیانش پرس و جو می کند. از بیمار خواسته می شود تست هایی از قبیل تست حافظه ، حل مسئله ، توجه و شمارش و زبان انجام دهد. آزمایش خون و ادرار جهت بررسی علت احتمالی بروز بیماری انجام خواهد شد ؛ اما باید بدانید که تشخیص قطعی این بیماری تنها به وسیله انجام انواع اسکن های مغزی است که شامل :
توموگرافی کامپیوتری ( سی تی ) : تصویربرداری توموگرافی (CT scan) از جمله روش هایی است که به تشخیص بیماری آلزایمر کمک می کند ؛ اما باید توجه داشت که تشخیص نهایی این بیماری بر اساس موارد دیگری نظیر بررسی های بالینی ، تاریخچه پزشکی ، آزمایش های عصب روانشناسی و روش های تصویربرداری مختلف نیز انجام می شود . توموگرافی می تواند نشان دهنده تغییرات ساختاری در مغز از جمله تغییر حجم و شکل مغز و وجود هرگونه ضایعه یا توده های غیرطبیعی باشد .
توموگرافی تابش پوزیترون ( پت ) : توموگرافی تابش پوزیترون (PET scan) یک روش تصویربرداری پیشرفته است که در تشخیص برخی از بیماری های مغزی ، از جمله آلزایمر ، مورد استفاده قرار می گیرد. این روش تصویربرداری با استفاده از مواد ردیابی رادیواکتیو به نام رادیوفارماسیوتیکال (radiopharmaceutical) برای اندازه گیری فعالیت متابولیک مغز استفاده می کند. در بیماران آلزایمر ، فعالیت متابولیک مغز در نواحی خاصی کاهش می یابد ، این موضوع به ویژه در نواحی مرتبط با حافظه بیشتر دیده می شود . با استفاده از تصاویر PET و بررسی تغییرات در فعالیت متابولیک مغز می توانیم نشان دهیم که فرد به آلزایمر مبتلا است یا خیر .
در کل ، برای تشخیص دقیق آلزایمر ، انجام یک سری تست ها و ارزیابی های کامل توسط یک تیم پزشکی متخصص شامل نوروپاتولوژیست ها ، عصب روانشناسان و رادیولوژیست ها ضروری است.
تصویر برداری رزونانس مغناطیسی ( ام آر آی ) : برای تشخیص دقیق آلزایمر ، تصاویر MRI ( انواع دقیق تری از تصویربرداری مغز ) معمولاً بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند . در تصاویر MRI ، تغییرات در ساختار مغز مانند میزان کاهش حجم مغز و وجود پلاک های بتا آمیلوئیدی (پلاک‌های آلزایمر) قابل مشاهده هستند که به تشخیص بیماری آلزایمر کمک می کنند.
خطر ابتلا به آلزایمر در چه افرادی بیشتر است ؟
آلزایمر ، تدریجا پیشروی کرده و عموما افراد بالای ۶۵ سال سن را درگیر می سازد.
ریسک ابتلا به این بیماری بعد از ۶۵ سالگی ، به ازای هر ۵ سال ؛ دو برابر می گردد.
لازم به ذکر است داشتن سابقه خانوادگی آلزایمر و دیگر بیماری های زوال عقل ، جراحات و صدمات مغزی ، افسردگی ، ناراحتی های قلبی ، کم تحرکی و تنهایی از جمله مواردی هستند که احتمال مواجهه با این بیماری را افزایش می دهند.
علائم آلزایمر
لازم به ذکر است که پیش از ابتلای قطعی بیمار به آلزایمر ، نشانه ها و علائمی در فرد رویت می شود که چنانچه به موقع تشخیص داده شوند و فرد سریعا به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه نماید ؛ می توان از پیشرفت آن جلوگیری به عمل آورده و روند پیشروی آن را کند کرد.
علائم هشدار دهنده آلزایمر عبارتند از :
- تغییر ناگهانی در حافظه
- تغییر ناگهانی در رفتار
- اختلال در تصمیم گیری
- فراموش کردن مطالب و امور ساده
- اختلال در تکلم
- نقص حافظه کوتاه مدت
- ناتوانی در ادراک بعضی مسائل
- دشوار شدن یادآوری کلمات
درمان آلزایمر
متاسفانه بیماری آلزایمر را نمی توان درمان کرد و متخصص مغز و اعصاب تنها قادر به کاهش علائم بیماری و کاهش روند پیشرفت بیماری در برخی افراد می باشد. امروزه دارو های تازه تری برای آلزایمر ساخته شده که این دارو ها نیز آلزایمز را درمان نمی کنند و فقط برای مدتی برخی تغییرات شناختی را کاهش می دهد. این دارو ها دو نوع دارند :
-
مهارکننده کولین استراز
این نوع دارو ها اثری کمی دارند و وظیفه تامین سطح ارتباط بین سلولی یک استیلکولین ( انتقال دهنده عصبی ) را دارد و باعث کاهش اثر آلزایمر در مغز خواهند شد.
دارو های کولین استراز باعث کاهش بی قراری یا افسردگی که جزو علائم عصبی هستند می شوند.
مهار کننده های کولین شامل دونپزیل ( اریسپت ) ، گالانتامین ( رازادین ) و ریواستیگمین ( اکسلون ) می شود.
البته این دارو ها دارای عوارض جانبی چون اسهال ، حالت تهوع ، بی اشتهایی و اختلالات خواب می باشد. کاهش نرخ ضربان قلب و بلوک قلبی نیز از عوارض این دارو برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی خواهد بود.
-
ممانتین (نامندا)
مصرف این دارو ها موجب کاهش شدید یا متوسط بیماری آلزایمر خواهد شد. این دارو ها به روی سلول های شبکه ارتباطی مغز کار می کند و گاهی با دارو های مهار کننده تجویز خواهند شد. مصرف دارو های ممانتین موجب بروز یبوست ، سر گیجه و سر درد خواهد شد.
لازم به ذکر است گاهی دارو های ضد افسردگی نیز به منظور کنترل علائم رفتاری تجویز خواهد شد.
راه های پیشگیری از آلزایمر
- کنترل استرس
- خواب کافی
- داشتن رژیم غذایی سالم
- داشتن فعالیت فیزیکی و ورزش کردن
- داشتن تعاملات اجتماعی
ذهن خود را به روش های زیر تحریک کنید :
- چیز جدیدی را بیاموزید.
- تمرین حفظ کردن انجام دهید.
