بیماری ام اس با برخی نشانه های مهم از جمله گزگز و خواب رفتگی دست و پا آشکار می شود برای در امان ماندن از این عارضه باید در مراحل اولیه ، تشخیص و درمان ام اس انجام شود.
متاسفانه طی دهه اخیر ، آمار ابتلا به بیماری ام اس در کشور ما از میانگین آمار جهانی عدول کرده و هم اکنون در رده کشورهایی قرار دارد که شیوع ابتلا به این بیماری در آن ها بالا است.
البته نگران نباشید چرا که خوشبختانه در حال حاضر در مسیر تشخیص و درمان بیماری ام اس ، مطالعات و پژوهش های جدی و اساسی در حال انجام می باشند که تا حد قابل توجهی به نتایج مطلوبی منتج شده اند.
برای تشخیص زود هنگام ام اس باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید تا طی انجام آزمایشات لازم درمان ام اس را شروع کند.
بیماری ام اس چیست ؟
ام اس در واقع ، نوعی بیماری التهابی – عصبی است که بر سیستم عصبی مرکزی بدن تاثیر منفی گذاشته و موجب تشکیل تعداد قابل ملاحظه ای اسکرا در سیستم عصبی می شود.
اسکرا ، به معنای وجود زخم یا پلاک ، ضایعه در موضع آسیب دیده و التهاب در سیستم عصبی می باشد.
در صورت ابتلا به بیماری ام اس ، شاهد آن خواهیم بود که سیستم ایمنی بدن اشتباها به سلول های عصبی خود حمله کرده و منجر به تخریب پوشش میلین آن ها می شود.
لازم به ذکر است که میلین ، موظف به نگهداری از سلول های عصبی و همچنین نگهداری از سلول های عصبی بوده چنانچه از بین بروند ؛ پیام های عصبی را مختل می کنند.
از این رو می توان اشاره داشت بیماری ام اس ، از آن جا که به دنبال حملات عصبی به سلول های عصبی خود ایجاد می شود ؛ جزو بیماری های خودایمنی ( اتوایمنیون ) محسوب می شود.
علائم و نشانه های بیماری ام اس
به طور کلی علائم بیماری ام اس ، از فردی به فرد دیگر تفاوت داشته و مدت زمان بروز آن ها بین چند ساعت تا چند ماه متفاوت می باشد.
اختلالات ذیل به واسطه بیماری ام اس به وجود می آیند :
- اختلالات حسی و بی احسی اندام ها
- مشکلات بینایی
- سرگیجه و سردرد
- اختلالات حرکتی ، نمی توان به درستی راه رود.
- اختلالات گوارشی ؛ مانند کم تحرکی روده ، بی اختیاری روده و یبوست
- اختلال ور تکلم و بلع غذا
- اختلالات شناختی و حافظه
ام آر آی
تصویربرداری ام آر آی یکی از راه های تشخیص ام اس می باشد.
بخش های از بین رفته میلین به صورت پلاک های سفید رنگی در تصویر ام آر آی مشخص می شود که به تشخیص محل درگیری و تعداد ضایعات ام اس نیز کمک می کند.
با انجام ام آر آی همزمان با تزریق مواد حاجب می توان جدید یا قدیمی بودن پلاک ها یا ضایعات ام اس را تشخیص داد.
به طور معمول بعد از گذشت ۱ تا ۳ ماه از ضایعه، پلاکی که تشکیل شده روی اعصاب، ماده حاجب دیگر را به داخل خود راه نمی دهد.
در این صورت با تزریق ماده حاجب، پلاک در ام آر آی مشخص نمی شود و پلاک های جدید به دلیل ناپایدار بودن دیواره دورشان با جذب ماده حاجب در ام آر آی مشاهده خواهند شد.
آزمایش مایع مغزی نخاعی
برای تشخیص ام اس می توان از آزمایش مایع مغزی نخاعی نیز استفاده کرد نتیجه این آزمایش در اکثر بیماران مبتلا به ام اس، مثبت می شود.
برای تشخیص قطعی ام اس علاوه بر بررسی علائم بالینی، باید تصویربرداری و آزمایش مغزی نخاعی نیز انجام داد تا از سایر بیماری ها با علائم مشابه از جمله طیف وسیعی از بیماری های روماتیسمی مشخص شود.
تشخیص و درمان ام اس به چه نحوی است ؟
حمله های ام اس براساس محل درگیری در مغز و مسئولیت و عملکرد آن قسمت در سیستم عصب مرکزی می تواند با نقص ها و علائم مختلفی همراه باشد.
حمله های عصبی فقط در صورتی به عنوان حمله ام اس تشخیص داده می شود که حداقل مدت زمان بروز علائم ام اس تا ۲۴ ساعت ادامه پیدا کند.
تاری چشم یک طرفه ای که کمتر از چند ساعت بهبودی پیدا کند، حمله ام اس محسوب نمی شود و برای تشخیص ام اس باید حداقل ۲ حمله در ۲ نقطه مختلف به فاصله حداقل ۱ ماه اتفاق افتاده باشد.
درمورد ام اس هنوز درمان قطعی وجود ندارد اما درمان این بیماری در آینده با پیشرفت علم متصور می باشد چرا که دانشمندان در این زمینه در حال تحقیق هستند.
امروزه برای کنترل این بیماری از داروهای خوراکی و تزریقی متعددی استفاده می شود که بیشتر آن ها اینترفرون ها و داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی هستند.
آیا ام اس درمان قطعی دارد؟
در حال حاضر، بیماری ام اس (مولتیپل اسکلروزیس) درمان قطعی ندارد، اما پیشرفت های قابل توجهی در کنترل و مهار سیر بیماری حاصل شده است. درمان های موجود، با هدف کاهش تعداد و شدت حملات، کند کردن روند پیشرفت آسیب های عصبی، و بهبود کیفیت زندگی بیماران طراحی شدند. داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی مانند اوکرلیزومب (Ocrevus)، فینگولیمود (Gilenya) و ناتالیزومب (Tysabri) از جمله درمان هایی هستند که امروزه تأثیر مثبتی در کاهش نرخ عود و فعال سازی ضایعات دارند. همچنین درمان های حمایتی مانند توان بخشی، فیزیوتراپی، مدیریت خستگی، و درمان مشکلات مثانه یا افسردگی، نقش مهمی در بهبود عملکرد روزانه بیماران ایفا می کنند.
با این حال اخیرا تحقیقات به سمت درمان های تخصصی تر و پیشرفته تر با استفاده از پیوند سلول های بنیادی (HSCT)، ایمونوتراپی های هدفمند، و ژن درمانی هستند که هنوز در مرحله آزمایش های بالینی قرار دارند. این روش ها هنوز به عنوان درمان استاندارد شناخته نمی شوند. بنابراین، هرچند ام اس به طور کامل و قطعی درمان پذیر نیست، اما با تشخیص زودهنگام، پایبندی به درمان و پیگیری منظم، می توان آن را به شکلی مؤثر مدیریت کرد و از پیشرفت ناتوانی جلوگیری نمود.
تفاوت ام اس در زنان و مردان چیست؟
بیماری ام اس در زنان و مردان از نظر میزان بروز، نوع علائم و سرعت پیشرفت، تفاوت های قابل توجهی دارد. آمارها نشان می دهند که زنان حدود دو تا سه برابر بیشتر از مردان به ام اس مبتلا می شوند، و اغلب با نوع عودکننده-بهبود یابنده (Relapsing-Remitting MS) مواجه هستند. این نوع معمولاً علائم حسی مانند بی حسی، گزگز، یا اختلالات بینایی را در دوره هایی از حمله و بهبودی نشان می دهد.
در مقابل، مردان گرچه کمتر به ام اس دچار می شوند، اما معمولاً روند پیشرفت بیماری در آن ها سریع تر، شدید تر و از نوع پیش رونده (Progressive MS) است. مردان همچنین بیشتر درگیر علائم حرکتی زودرس، ضعف عضلات و اختلالات تعادلی می شوند، که می تواند توانایی های فیزیکی آن ها را در مدت زمان کوتاه تری محدود کند.
از نظر پاسخ دهی به درمان، زنان معمولاً واکنش بهتری نسبت به داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی دارند، در حالی که مردان گاهی نیاز به رویکردهای تهاجمی تری برای کنترل بیماری پیدا می کنند. در بعد روانی، افسردگی و اضطراب در زنان مبتلا به ام اس شایع تر است، اما در مردان غالباً تشخیص آن به تأخیر می افتد. یکی دیگر از تفاوت های مهم مربوط به دوران بارداری است؛ جایی که در بسیاری از زنان، فعالیت بیماری در طول بارداری کاهش می یابد، اما در ماه های پس از زایمان احتمال عود بیماری بیشتر می شود. این موضوع نیاز به برنامه ریزی درمانی دقیق پیش و پس از بارداری را نشان می دهد. در مجموع، درک تفاوت های جنسیتی در ام اس به پزشکان کمک می کند تا درمانی هدفمند تر برای هر بیمار ارائه دهند.
