به تغییر در فعالیت الکتریکی مغز، تشنج گفته می شود ، این تغییر ممکن است سبب بروز واکنش های شدید هیجانی شود یا هیچ نشانه‌ای نداشته باشد. تنش شدید با لرزش شدید و از دست رفتن کنترل بدن همراه است و خفیف آن می تواند نشان دهنده وجود مشکلی بزرگ در بدن باشد ؛ پس تشخیص آن ها بسیار حائز اهمیت است. در ادامه این مقاله دکتر مونا حجازی بهترین متخصص مغز و اعصاب در تهران توضیحاتی را در رابطه با این بیماری بیان نموده اند که به آن ها خواهیم پرداخت.
دکتر مونا حجازی متخصص مغز و اعصاب تهران در خصوص این بیماری چنین عنوان داشتند که :
یک درصد مردم دنیا مبتلا به این بیماری هستند ، لرزه و تنش ها در اغلب مواقع بیماری ای است که با دارو کنترل می شود. موارد خیلی کمی از آن وجود دارد که به سختی با درمان دارو کنترل می شوند ؛ این موارد عبارتند از افراد مبتلا به سندرم های ژنتیکی ، نقائص عصبی ، عقب افتادگی ذهنی و اختلالات حرکتی. لذا تنها درصد خیلی جزئی و کمی از مبتلایان ، کاندید عمل جراحی می شوند. در کل بیماری تشنج، بیماری وحشتناکی نیست که بتوان از آن به عنوان یک بیماری خطرناک یاد کرد. اما با این وجود ما همواره از بیماران خواهش می کنیم که سر خود داروها را قطع و وصل یا کم و زیاد نکنند.
به علت این که ، این بیماری قابل پیش بینی ای نبوده و نمی توان حدس زد که کی و کجا قرار است دوباره تکرار شود و در نتیجه ممکن است عواقب وحشتناکی داشته باشد. بنابراین ما بر اساس یکسری اصول پزشکی ، نوار مغز ، ام آر آی ، معاینه بالینی ، سابقه خانوادگی و به طور کلی این که تشنج در خواب اتفاق افتاده یا در بیداری ؛ تصمیم می گیریم چه نوعی از دارو را برای این بیماران تجویز نماییم.
انواع این مشکل
-
غیرصرعی
این گروه ناشی از آسیب هایی نظیر ضربه دیدن سر یا وجود بیماری است. در صورتی که بیماری درمان شود ، تشنج نیز برطرف می شود.
-
جزئی
طبق گفته های بهترین دکتر درمان کننده تشنج در تهران این نوع عارضه زمانی اتفاق می‌افتند که فرد دچار بیماری صرع باشد ، که در این حالت بیمار به طور پی درپی دچار تنش خواهد شد. این نوع تنها در یک طرف مغز اتفاق می افتند که در نتیجه آن تنها یک طرف از بدن درگیر می شود.
-
گسترده
در هر دو طرف مغز رخ می دهد و هر دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. این دسته علائم فیزیکی معدودی دارند و ممکن است که شروع درگیری با آن ها برای چند ثانیه طول بکشد و به دلیل پنهان بودن علائم، ممکن است که اطرافیان بیمار نتوانند درطول حمله به وی کمک کنند.
علائم تشنج
- احساس ترس یا اضطراب ناگهانی
- احساس ناراحتی در معده
- احساس گیجی
- تاری دید
- لرزش بازوها
- احساس خروج از بدن و برون فکنی
- سردرد
نشانه های حمله
- از دست دادن هوشیاری
- اسپاسم غیرقابل‌کنترل ماهیچه ها
- خروج آب دهان به صورت کف آلود
- احساس مزه‌ی عجیب در دهان
- به هم فشردن شدید دندان ها
- گاز گرفتن زبان
- حرکت سریع و ناگهانی چشم ها
- ایجاد صداهای غیرطبیعی
- از دست دادن کنترل مثانه
- تغییر ناگهانی در خلق و خو
علت بروز تشنج
تنشج‌ها می‌توانند از مشکلات متعددی در بدن ناشی شوند. هر مشکلی در بدن که منجر به آسیب مغزی شود می‌تواند سبب بروز این مشکل گردد. این عوامل عبارتند از:
- ترک ناگهانی الکل
- گزیدگی یا گاز گرفتگی
- عفونت‌های مغزی مانند مننژیت
- آسیب‌های مغزی یا وجود نقص در بخشی از مغز درهنگام تولد
- خفگی
- استعمال نادرست و خودسرانه‌ی دارو
- ترک ناگهانی یک دارو
- عدم تعادل در الکترولیت بدن
- صرع
- فشار خون بسیار بالا
- تب شدید
- اختلال در عملکرد کلیه یا کبد
- کاهش شدید قند خون
- ضربه به سر
قابل ذکر است که تشنج می‌تواند ارثی باشدو برخی دیگر به ویژه در کودکان، ممکن است بر اثر عوامل ناشناخته روی دهند.
اثرات آن
چنانچه این عارضه به موقع درمان نشود ، احتمال شدت یافتن علائم و طولانی تر شدن مدت زمان حمله وجود دارد. طولانی شدن مدت حمله ممکن است موجب به کما رفتن یا حتی مرگ شود. افتادن و آسیب هایی که ممکن است بر اثر آن به وجود آید از دیگر اثرات این بیماری می باشد. افراد مبتلا به صرع توجه داشته باشند که حتما دستبندهای مخصوصی را که هشدار دهنده این بیماری است را همراه خود داشته باشند تا به اطرافیان برای کمک رسانی بهتر و به موقع کمک کند.
در برخورد با فردی که دچار تشنج شده است چه باید کرد؟
- دیدن فرد مبتلا به این بیماری می تواند برای خیلی از افراد ناراحت کننده و درد آور باشد اما حفظ آرامش در چنین مواقعی کمک بسیار زیادی به او می کند. در صورت برخورد با چنین بیمارانی علاوه بر حفظ خونسردی و آرامش باید اقدامات زیر را انجام دهید تا برای بیمار مشکل جدی به رخ ندهد.
- در وهله اول نیاز است تا زیر سر او یک بالشت یا جسم نرم را قرار دهید و با آن از سر او محافظت کنید.
- پس از ان بهتر است بیمار را به طرف پهلو بچرخانید تا به راحتی بتواند نفس بکشد.
- هر گونه جسم تیز یا خطرناک را از دسترس او دور کنید چرا که ممکن است در زمان تشنج به خود یا شما آسیب برساند.
- هر گونه پوشش اطراف گردن مانند شال را خارج کرده ، دکمه بالای پیراهن را باز کنید.
- در صورت داشتن عینک بر روی چشم ها آن را از روی صورت بیمار بردارید.
- با اوژانس تماس بگیرید.
- از نگه داشتن دست و پای بیمار در زمان رخ داد این عارضه اجتناب کنید. چرا که این کار نه تنها باعث کنترل بیماری نمی شود بلکه می تواند موجب بروز مشکلات شدید تری همچون در رفتگی اعضای بدن نیز شود.
- لازم است بدانید بوییدن پیاز ، ادکلن ، گلاب و غیره هیچ کمکی به درمان حملات اتفاق افتاده نمی کند ، پس از انجام این کار اجتناب نمایید.
- فرد ممکن است بعد از بهبودی احساس خستگی کند و به طور موقت بیهوش شود از همین رو نگران نشوید و برای مدتی اجازه دهید تا استراحت کند. اما بهتر است تا زمان بهبودی و برگشت به حالت عادی و کسب اطمینان از هوشیاری فرد در کنار او بمانید.
- در صورت آشنا بودن با بیمار پزشک را در جریان مشخصات ، سوابق پزشکی فرد قرار دهید.
نحوه تشخیص
دکتر مونا حجازی بهترین متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران در رابطه با نحوه تشخیص تشنج از تست های تشخیصی ویژه استفاده می شود. در اولین قدم ، پزشک معمولا به بررسی سوابق بیماری یا علتی که می تواند موجب بروز علائم شود می پردازد.
به عنوان مثال علائمی , همچون سردرد های میگرنی ، اختلال و بی نظمی خواب و استرس های شدید ، عواملی هستند که نشانه های آن ها شبیه به این بیماری می باشد. همچنین پزشک با انجام یکسری آزمایشات مخصوص ، به بررسی عواملی که منجر به بروز این عارضه می شود ؛ می پردازد.
آزمایشات لازم برای تشخیص علائم و نوع تشنج
- آزمایش خون به منظور بررسی عدم تعادل الکترولیتی
- آزمایش مایع مغزی – نخاعی به منظور تشخیص احتمال عفونت های مغزی
- سم شناسی به منظور بررسی دارو ها و سمومی که ممکن است در بدن وجود داشته باشد.
- بررسی امواج مغزی در طول تشنج به منظور تشخیص نوع بیماری
اسکن های تصویری همچون ام آر آی نیز به منظور بررسی موارد غیر طبیعی همچون انسداد احتمال عروق خونی در مغز یا وجود تومور انجام می شود.
شیوه درمان
برای درمان تشنج راه های مختلفی وجود دارد که به علت بروز آن بستگی دارد. در واقع می توان گفت که اگر علت ابن بیماری درمان شود، می توان از بروز آن جلوگیری کرد. اما برخی از روش های درمان عبارتند از:
- درمان دارویی برای بیماران مبتلا به صرع
- جراحی برای برطرف نمودن موارد غیر طبیعی که ممکن است در مغز وجود داشته باشد.
- تحریک عصب یا رژیم غذایی خاص
مراقبت های لازم بعد از تشنج
- طبق گفته های دکتر حجازی بهترین فوق تخصص مغز و اعصاب در تهران بیمار به لحاظ وجود آسیب دیدگی مورد بررسی قرار گیرد.
- چنانچه حین حمله قادر به خواباندن بیمار به پهلو نبودید، بلافاصله پس از اتمام حمله فرد را به پهلو بخوابانید.
- تا زمانی که بیمار هوشیاری خود را به دست نیاورده او را تنها رها نکنید.
- در صورت ایجاد مشکل در تنفس ، دهان بیمار را از بزاق و استفراغ پاک کنید و لباس و زیورآلاتی که دور گردن و مچ دست وی قرار دارد را باز کنید.
- بهترین دکتر درمان کننده تشنج در تهران توصیه می کنند جای امن و راحتی برای استراحت بیمار مهیا سازید.
- سوالاتی از قبیل اسمت چیست؟ کجا هستی ؟ امروز چه روزی است ؟ و غیره را از بیمار بپرسید تا میزان هوشیاری بیمار را چک نمایید. البته برگشت هوشیاری بیمار ممکن تا چند دقیقه طول بکشد و بتواند پاسخگوی سوالات شما باشد.
