مننژیت در واقع ، نوعی عفونت می باشد که غشای حفاظت کننده مغز و نخاع را مورد هدف قرار می دهد و ریسک بروز آن در هر رده سنی از نوزادان گرفته تا بزرگسالان وجود دارد . بیماری مننژیت ، به توجه و مراقبت فوری پزشکی نیازمند است . لازم به ذکر است که درمان مننژیت ، به علت بروز آن بستگی دارد . مبتلایان به مننژیت ، با مراجعه به متخصص مغز و اعصاب می توانند آزمایشات لازم را انجام داده و اقدام به درمان این بیماری نمایند . این بیماری باید سریعا تحت درمان قرار گیرد ، در غیر این صورت می تواند به یک عارضه جدی بدل شده و به اعصاب یا مغز بیمار آسیب دائمی وارد آورد.
تشخیص مننژیت
افرادی برای تشخیص دقیق این بیماری باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب یا نورولوژیست ، مراجعه نماید. نورولوژیست ، در راستای تشخیص وجود مننژیت ؛ آزمایش ها و تست های ذیل را تجویز خواهد نمود :
- کشت خون
- تصویربرداری توموگرافی کامپیوتری
- تصویربرداری مغناطیسی رزونانس
- اسکن سر
- تصویربرداری با اشعه ایکس
- سی تی اسکن سینوس
- گرفتن مایع مغزی – نخاعی ( LP )
لازم به ذکر است در مواردی که نتیجه آزمایشات انجام شده ، نشان دهد که ویروس عامل ایجاد بیماری مننژیت شده است ؛ ممکن است پزشک نوعی آزمایش مبتنی بر DNA ( آزمایش واکنش زنجیره ای پلیمراز ) نیز تجویز نماید.
بررسی زمان مناسب مراجعه به پزشک برای درمان مننژیت
توجه داشته باشید که مننژیت ، یک وضعیت فوریتی می باشد ؛ لذا در صورتی که با علائم ذیل روبرو بودید فورا به پزشک مراجعه نمایید و ایشان را در جریان علائمی که تجربه کرده اید قرار دهید.
- تشنج
- خواب آلودگی مدوام
- سردرد و سفتی گردن
- احساس خستگی مفرط
- احساس بد نسبت به نور
- بالا رفتن درجه حرارت بدن تا ۳۸ درجه
توجه داشته باشید که علائم مذکور ، می توانند به صورت جداگانه یا همه با هم ، پدیدار شوند.
آیا بیماری مننژیت درمان دارد ؟
به طور کلی بیماری مننژیت ، در ابتدا به صورت تجربی انجام می شود و در مرحله بعد ، پس از آماده شدن جواب کشت مایع مغزی نخاعی ؛ نوع باکتری عامل بیماری تشخیص داده شده و درمان اختصاصی انجام می گیرد.
درمان مننژیت باکتریایی
این نوع مننژیت به وسیله باکتری ها ایجاد می شود و از خطرناک ترین انواع مننژیت می باشد . مننژیت باکتریایی عموما در فصل زمستان از شیوع بیشتری برخوردار بوده و غالبا از طریق مجاری هوایی و در برخی موارد از طریق خون به مننژ می‌رسد . سردرد شدید ، مهم ترین نشانه بروز مننژیت می باشد . البته عوامل دیگری از قبیل خواب آلودگی ، درد در ناحیه گردن و کمر و حتی تشنج از دیگر نشانه های ابتلا به مننژیت می باشند که در معاینه سفتی گردن قابل مشاهده خواهند بود.
جهت درمان مننژیت باکتریایی ، آنتی بیوتیک وریدی و اخیرا کورتیکواستروئید ها تجویز می گردند . این شیوه درمانی بهبود بیمار را به دنبال خواهد داشت و عوارضی مانند تورم مغز و تشنج را به حداقل می رساند . با توجه به نوع باکتری ای که زمینه ساز بروز عفونت شده ، نوع آنتی بیوتیک مصرفی متغیر خواهد بود . پزشک ممکن است طی فرآیند درمان ، سینوس ها یا ماستوئیدهای عفونی را از عفونت تخلیه نماید.
توجه داشته باشید که تاخیر در درمان مننژیت سبب ایجاد عوارض عصبی شدید شده و عدم درمان مننژیت چرکی ، خطر مرگ را به دنبال خواهد داشت . در نوزادان ، چنانچه مننژیت فورا درمان نشود عوارضی از قبیل کر شدن ، تشنج و عقب ماندگی ذهنی اتفاق می افتد.
درمان مننژیت ویروسی
آنتی بیوتیک ها کمکی به درمان مننژیت ویروسی نمی کنند و با گذشت چند هفته این عارضه به خودی خود درمان خواهد شد . عموما موارد خفیف مننژیت ویروسی را با استراحت ، مصرف زیاد مایعات و داروهای ضد درد بدون نسخه می توان درمان نمود و تب و درد ناشی از آن را کاهش داد . پزشک ممکن است جهت کاهش تورم مغز ، کورتیکواستروئید و به منظور کنترل تشنج ، داروی ضد تشنج تجویز نماید . در صورتی که عامل بروز مننژیت ، ویروس هرپس باشد تجویز داروی ضدویروسی جزو فرآیند درمان خواهد بود.
نشانه های مننژیت در نوزادان
تشخیص این بیماری در مراحل اولیه و ابتدایی در واقع امری سخت می باشد که برخی موارد ممکن است خطا نیز رخ دهد ، به همین دلیل بهتر است که در زمان انتخاب متخصص مغز و اعصاب در میان تعداد بالای پزشکان ، بهترین را بر گزینید که قادر باشد با تکیه به علم و دانش و تجربه بالای خود این بیماری را به موقع تشخیص دهد و برای درمان نیز بهترین روش را ارائه دهد. همچنین از آنجایی که نوزادان در بروز احساسات خود ناتوان هستند ، والدین آن ها باید با اولین نشانه های این بیماری آشنا بوده تا بتوانند اقدامات درمانی لازم را پیش از شیوع گستره مننژیت بر گزینند . به طور کلی علائم این بیماری در نوزادان عبارتند از :
- تب : افزایش دمای بدن به صورت ناگهانی ، که ممکن است به تب بالا منجر شود.
- استفراغ : استفراغ متکرر و ناگهانی.
- بی اشتهایی شدید در نوزادان : کاهش اشتها یا عدم تمایل به تغذیه.
- سردرد : نشانه های درد و عدم راحتی در منطقه سر.
- تحرکات ناخواسته : ممکن است نوزاد به طور ناخواسته حرکات تکراری و بی هدفی داشته باشد.
- سفتی یا نارسایی گردن : نارسایی در گردن نوزاد ، که ممکن است به دلیل سفتی گردن باشد. . این مشکل می تواند باعث محدودیت در حرکت سر شود و معمولاً باعث نگرانی برای والدین می شود .
- کلافگی و بی قراری نوزاد : بروز نشانه هایی از استرس ، بی قراری و ناراحتی که از علائم اصلی این بیماری هستند و ممکن است فرزند شما دچار بیخوابی شود .
- گریه به شدت بالا : گریه های غیرعادی و به شدت بالا می تواند نشانه ای از مننژیت باشد.
حال به منظور درمان مننژیت نوزاد نیاز به معاینه و درمان فوری توسط پزشک دارد.
واکسیناسیون راه درمان مننژیت است؟
با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی در زمینه پزشکی ، تزریق برخی از واکسن ها برای پیشگیری از ابتلا به برخی گونه های مننژیت می تواند راه کاری مفید قلمداد شود . در ادامه به برخی از این واکسن ها اشاره می کنیم ؛ عبارتند از :
- واکسن آنفولانزای نوع B : این نوع واکسن در برنامه رشد نوزادان قرار دارد که به طور معمول دریافت می کنند ؛ زیرا در چارت واکسینه آنان قرار دارد . ابتدایی ترین دوز این واکسن در دو ماهی نوزاد به او تزریق می شود . این نوع واکسن را در بزرگسالان که به بیماری ایدز یا کم خونی داسی مبتلا هستند نیز توصیه می شود.
- واکسن پنوموکوک کونژوگه : این نیز یکی دیگر از ایمن سازی هایی است که در کودکی با برنامه برای نوزادان تزریق می شود . این واکسن برای نوزادان زیر دو سال تزریق می گردد.
- واکسن پنوموکوک پلی ساکاریدی : کودکان بزرگتر و به ویژه بزرگسالانی که به مراقبت بیشتری در برابر باکتری پنوموکوک نیاز دارند این نوع را دریافت می کنند. نام دیگر این واکسن PPSV23 است که به توصیه پزشک بهتر است که تمامی افراد بدون طحال و مبتلایان به بیماری قلبی این واکسن را تزریق کنند.
- واکسن مننگوکوک کنژوگه : بهتر است که یک واحد از این واکسن را در سنین ۱۱ الی ۱۲ و دومی را در سن ۱۶ سالگی تزریق شود ؛ اما اگر واحد اول تزریق را در سن ۱۶ سالگی استفاده کرده اید به دوز دوم آن دیگر نیازی نیست.
تزریق واکسن مننگوکوک در جلوگبری از ایجاد مننژیت
همانطور که ذکر کردیم در گذشته یکی از دلایل اصلی بیماری مننژیت باکتریایی ، بیماری مننگوکوک بود که با ساخته شدن واکسن آن ، از احتمال ایجاد عفونت در مایعات اطراف مغز و نخاع جلوگیری شد .
علاوه بر این بهترین سن دریافت این واکسن از ۱۱ تا ۱۲ سالگی است که دز تقویت کننده نیز در سن ۱۶ سالگی تزریق خواهد شد . باید بدانید که بهتر است در تزریق این واکسن سهل انگاری نکنید ؛ اما در صورتی که اولین دز آن را بعد از سنین ۱۶ سالگی دریافت کردید ، نیازی به تزریق مجدد واکسن تقویت کننده نخواهید داشت . همچنین این واکسن در نوزادانی که شرایط خاصی داشته و یا افرادی که به کشور های مختلف سفر می کنند بسیار مفید واقع خواهد شد .
حال در این میان در صورتی که نوزاد شما نسبت به تزریق دوز اول واکسن حساسیت نشان داده به طوری که خطر مرگ را برای او در پی داشته است ، بهتر است از زدن دز دوم نیز صرف نظر کنند . در نظر داشته باشد که تزریق این نوع واکسن برای جلوگیری از ابتلا به بیماری مننژیت عوارض خاصی را به همراه نداشته و تنها خود را با عوارضی نظیر قرمزی ، درد و یا تب آشکار می کند . البته لازم به ذکر است که در صورتی که نوجوانی بعد از تزریق غش کرد نگران نشوید ؛ زیرا بهتر است افراد بعد از تزریق واکسن به مدت ۱۵ دقیقه نشسته تا از ایجاد این عارضه جلوگیری کنند . در انتها نیز باید اظهار کنیم که با زدن به موقع این واکسن از ابتلا به باکتری به نام نایسریا مننژیتیدیس در امان مانده و زدن آن تا ۹۸ درصد از بدن در برابر باکتری ها محافظت خواهد کرد .
سخن پایانی
مراجعه به هنگام به پزشک ، درمان هر نوع بیماری ای را امکان پذیرتر می سازد و می تواند با حداقل عوارض و پرداخت هزینه های کمتر ، درمان گردد . لذا در صورت مواجهه با هر گونه علائمی که می تواند حاکی از یک بیماری خاص یا جدی باشد ؛ هرگز اقدام به خوددرمانی نکنید و به پزشک متخصص در زمینه بیماری خود مراجعه نمایید ؛ چرا که بیماری های خطرناکی نظیر مننژیت می توانند آسیب هایی جدی به سلامت شما وارد آورند . از این رو در پایان مقاله به بیماران عزیز ، توصیه می شود که برای درمان بیماری مننژیت حتما به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه فرمایند.
