بر خلاف تصور عموم که گمان می کنند سکته مغزی فقط در افراد مسن رخ می دهد باید گفت که کودکان و نوزادان هم می توانند مبتلا به این عارضه شوند ، البته باید خاطر نشان نمود که ریسک سکته مغزی در کودکان بسیار کمتر از افراد بالای ۵۰ سال می باشد.
آیا سکته مغزی در کودکان شایع است؟
خیر ؛ ابتلا به این عارضه به ندرت رخ می دهد ، البته لازم به ذکر است که یکی از ۱۰ عامل مرگ و میر و همینطور ناتوانی در کودکان ، ناشی از سکته می باشد. شایان ذکر است که ابتلا به سکته مغزي در کودکان پسر بیش از کودکان دختر به وقوع می پیوندد.
انواع سکته مغزی در کودکان
علت سکته در بزرگسالان ، در بیش از ۸۰ درصد موارد در اثر ایسکمی مغزی می باشد ، در حالی که علت آن تقریبا در ۵۰ درصد از کودکان از نوع ایسکمی مغزی است و مابقی ، ناشی از خونریزی مغزی می باشد. به طور کلی به دو نوع طبقه بندی می شود که عبارتند از :
-
هموراژیک
این نوع سکته زمانی رخ می دهد که عروق خونی موجود در مغز پاره شوند. چنانچه دیواره سرخرگ بسیار نازک و ضعیف باشد، این امکان وجود دارد تا خون در آن ها جمع شود و مانند یک بادکنک باد شود. در صورتی که فشار افزایش پیدا کند این دیواره ها پاره شده و به مغز صدمه جدی وارد می کند. علل بروز این نوع سکته در کودکان عبارتند از :
- ناهماهنگی و اختلال در سرخرگ
- وجود تومور مغزی
- در موارد خیلی نادر بر اثر مصرف مواد مخدر یا نوشیدنی های الکی به واسطه مادر به وجود می آید.
-
ایسکمیک
این نوع عارضه معمولا بر اثر به وجود آمدن لخته خون در مغز ایجاد می شود. دلایل عمده و خطر آفرین برای این بیماری عبارت اند از :
-
بیماری قلبی
زمانی که نوزاد با بیماری های قلبی مادر زادی متولد شود، خطر ابتلا او به این عارضه نیز تا حد بسیار زیادی افزایش پیدا می کند. بیماری قلبی همچون بیماری روماتوئید نیز می تواند در سنین بالا تر شکل بگیرد.
-
اختلالات لختگی خون
این عارضه موجب غلیظ شدن خون و افزایش سرعت لختگی آن می شود. این اختلال می تواند در بدو تولد همراه با نوزاد باشد یا در سنین بالا تر او را درگیر سازد. علاوه بر آن این امکان وجود دارد تا کودک با نوعی جهش ژنتیکی به دنیا بیاید که باعث لخته شدن سریع خون شود.
سکته مادرزادی یا فلج مغزی
سکته مادرزادی یا فلج مغزی به دلیل سکته در دوران جنینی یا در زمان تولد به وجود می آید. از جمله عوامل خطر به وجود آمدن فلج مغزی می توان به ضایعات مغزی در هنگام تولد به دلیل آسفیکسی یا اختلال در روند اکسیژن رسانی به مغز ، بروز اختلال و آسیب های مغزی به خاطر نارسایی جنین ، وجود ناهنجاری های ساختمانی مغزی و غیره در نوازد می باشد.
عوارض احتمالی سکته مغزی در کودکان
بروز این عارضه چه در کودک و چه در افراد بزرگسال دارای عوارض جدی و حادی می باشد. از جمله عوارض که ممکن است برای کودک به وجود بیاید می توان به موارد زیر اشاره نمود.
- احساس ضعف در یک سمت از بدن (فلج خفیف از یک سمت)
- فلج شدن یک سمت از بدن (فلج یک سمتی یا ناقص)
- ایجاد مشکل در روند صحبت کردن
- به وجود آمدن اختلال در روند بلع
- مشکلات بینایی
- از دست دادن کنترل احساسات
- پدید آمدن اختلال در حافظه
معمولا نشانه ها و علائم فیزیکی در سمت مخالف سکته ، بر روی بدن به وجود می آید؛ به عنوان مثال، کودکی که در سمت راست مغز خود دچار سکته شده اند، ممکن است با ضعف یا فلج سمت چپ بدن خود رو به رو شوند. سمت راست مغز وظیفه توانایی هایی مانند بستن دکمه ها، گره زدن کفش و حفظ مطالب را دارد.
علاوه بر آن این عارضه می تواند باعث به وجود آمدن احساس دستپاچگی ، عصبانیت ، ناراحتی ، ترس و نگرانی شود. در این شرایط والدین کودک باید با پزشک مشورت نمایند و از او بخواهند که در رابطه با این موضوع راه حلی را پیشنهاد دهد.
دلایل سکته مغزی در کودکان
علل به وجود آمدن این عارضه می تواند ناشی از یکی از موارد ذیل باشد :
- کم خونی داسی شکل
- اختلالات قلبی – عروقی
- اختلالات انعقادی خون
- بیماری های عفونی
- اختلالات سیستم ایمنی
- چاقی مفرط
- کم خونی مادرزادی
- ضربه به سر
- کاهش شدید آب بدن
علائم سکته مغزی در کودکان
- علائم این عارضه ، متناسب با سن کودک می تواند متفاوت باشد ، اما به طور کلی تشنج ، اولین علامت آن در بیش از نیمی از انواع آن می باشد.
- در دوران نوزادی با علائمی همچون تشنج ، ضعف و بی حالی نمود می یابد.
- در خردسالان ، با علائمی اعم از تب ، پرخاشگری و بیقراری تظاهر می کند.
- در کودکان بزرگتر ، علائم آن واضح تر و انحصاری تر است.
- به نحوی که علائم سکته از نوع ایسکمیک با تشنج ، نقص عصبی موضعی و فلج عضو همراه است.
- در صورتی که به دلیل خونریزی داخل مغزی به وجود آمده باشد نیز علائمی نظیر سردرد حاد ، تشنج ، حالت تهوع و استفراغ را به دنبال دارد.
تشخیص سکته مغزی در کودکان
به منظور تشخیص آن، در وهله اول بایستی کودک تحت معاینه از سوی پزشک متخصص قرار گیرد. لازم به ذکر است که تشخیص دقیق تر پس از معاینه ؛ مستلزم تجویز سی تی اسکن و ام آر آی ، توسط پزشک متخصص می باشد.
درمان سکته مغزی در کودکان
با توجه به نوع سکته و همچنین علت بروز آن ، راه کارهای درمانی متعددی ممکن است ارائه گردد. در حالت کلی ، برای درمان سکته مغزي از نوع ایسکمیک ؛ داروهای ضد انعقاد خون مانند آسپرین و وارفارین برای بیمار تجویز می گردد. در نوع خونریزی شدید ؛ نیز با انجام عمل جراحی می توان کمک شایانی به درمان این عارضه نمود.
برای تشخیص سکته مغزی در کودکان به چه پزشکی باید مراجعه شود؟
زمانی که متوجه علائم سکته مغزی در کودک خود شدید ؛ باید برای ارزیابی به موقع ، سریعا او را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهید. پزشک متخصص در ابتدا از طریق معاینات کلینیکی به بررسی وضعیت کودک می پردازد ، سپس با تجویز تصویربرداری از مغز و عروق خونی از قبیل سی تی اسکن و ام ار آی ، برای تشخیص دقیق این عارضه اقدام می کند.
شایان ذکر است بعضا در صورت صلاحدید متخصص مغز و اعصاب ، برای تشخیص دقیق تر و بررسی وسعت آسیب ناشی از سکته مغزی ؛ ممکن است انجام آنژیوگرافی ، آزمایش خون و حتی اکو قلب نیز توصیه شود.
در این جا باید اشاره داشت که وضعیت سلامت کودک می بایست علاوه بر نورولوژیست ؛ توسط متخصص بیماری های خونی ، متخصص رادیولوژی و متخصص توانبخشی نیز تا رسیدن به حالت عادی مورد ارزیابی قرار گیرد.
آیا سکته مغزی در کودکان خطر دارد؟
بله ، سکته مغزی در کودکان اگرچه به ندرت اتفاق می افتد اما به اندازه سکته مغزی در افراد بزرگسال خطرناک است و نباید نسبت به آن بی توجهی شود. متاسفانه طبق تحقیقات به عمل آمده ، سکته مغزی در کودکان به عنوان یکی از علل اصلی مرگ و میر در کودکان شناخته شده است.
لازم به ذکر است که آشنایی با علائم سکته مغزی در کودکان می تواند به تشخیص زودهنگام این عارضه کمک کرده و در نتیجه با درمان به موقع آن ، از بروز عوارض ناگوار ؛ اعم از ناتوانی های عصبی از جمله ناشنوایی ، نابینایی و اختلالات شناختی پیشگیری کند.
آیا می توان از سکته مغزی در کودکان پیشگیری کرد؟
با اقدامات ذیل می توان تا حد قابل توجهی ریسک بروز سکته مغزی در کودکان را کاهش داد:
- معاینات دقیق مادر قبل از حاملگی و در دوران بارداری
- تاکید به قطع مصرف الکل و دخانیات در دوران بارداری توسط مادر
- مراقبت از شکم در دوران حاملگی برای جلوگیری از برخورد ضربه به شکم
- رعایت کامل بهداشت فردی و روانی توسط مادر در دوران حاملگی
- کنترل مادر از لحاظ بیماری های ناشی از فشار خون ، بیماری های قلبی و عروقی و نیز مصرف داروهای خاص قبل از حاملگی و در دوران بارداری
