فلج مغزی یا CP ، از جمله بیماری های مزمن ناتوان کننده سیستم موتور در کودکان به شمار می رود که عمدتا به دنبال ناهنجاری های تکامل مغز و آسیب های هنگام تولد و پس از تولد ایجاد می گردد. ناگفته نماند که نوزادان نارس مبتلا به آسیب های ایسکمیکی و هیپوکسی نیز در معرض ابتلا بهاین عارضه قرار دارند ؛ آمار مبتلایان به این بیماری در این دسته از نوزادان بسیار ناچیز است. ما در این مقاله قصد داریم در رابطه با راه های درمان فلج مغزی مطالبی را بیان کنیم. از همین رو به توصیه دکتر مونا حجازی بهترین متخصص مغز و اعصاب در تهران این مقاله را تا انتها و با دقت کامل بخوانید.
علائم بیماری فلج شدن مغز یا CP
قبل از پرداختن به راه های درمان فلج مغزی ابتدا باید افراد با علائم این عارضه آشنا شوند. به طور کلی این بیماری، منجر به عدم هماهنگی میان عضلات شده و بدین ترتیب انجام برخی حرکات ساده از قبیل موارد ذیل را با اختلال مواجه می سازد :
- تنفس
- ایستادن
- بلع غذا
- یادگیری
- بینایی و شنوایی
- کنترل مثانه و روده
انواع فلج شدن مغز
همانطور که می دانید نوع بیماری بر روی نحوه درمان و راه معالجه آن تاثیر بسیار زیادی دارد. از همین رو پزشک قبل از پرداختن به درمان فلج مغزی باید نوع این عارضه را مشخص کند. دو طبقه بندی کلی ؛ تحت عناوین طبقه بندی فیزیولوژیکی و طبقه بندی توزیع ، در راستای مشاهدات CP وجود دارد.
لازم به ذکر است که طبقه بندی فیزیولوژیک ، با توجه به آسیب های حرکتی ؛ اعم از حرکات غیرعادی و تونوسیته غیرطبیعی ، صورت می گیرد.
طبقه بندی توزیع ، نیز مبتنی بر موضع درگیری ماهیچه ای استخوانی می باشد.
توجه داشته باشید که طبقه بندی فیزیولوژیک ، فلج شدن مغزی که شایع ترین نوع CP است را شامل می شود و عموما به دنبال آسیب نورون های حرکتی فوقانی که در مسیر پیرامیدال واقع شده اند ، پدید می آید.
کودکانی که به این نوع از CP ، مبتلا هستند ؛ طی دو سال ابتدایی تولد با هیپوتونی گردن مواجه هستند و در ۲ سالگی نیز با اسپاسم های مقاوم در برابر کشش ؛ روبرو می شوند که این اتفاق ، تشدید تشنج عضلانی و رفلکس عمقی تاندونی را به همراه دارد.
لازم به ذکر است طبقه بندی توزیع ، اغلب در کل بدن قابل مشاهده خواهد بود و معمولا در نوزادان نورس با وزن کم ، بروز نموده و با اختلال در یادگیری و تکلم ، تشنج ، اسکولیوز و بیماری های ارتوپدی و گاها عقب ماندگی ذهنی همراه است.
مراقبت های مهم بیش از شروع روند درمان :
شایان ذکر است که متد درمان کودکان مبتلا به فلج مغزی صرفا به اصلاح ناتوانی های جسمی وی متمرکز نخواهد بود. بلکه بایستی در موقع انتخاب روش های درمان به جنبه های اجتماعی و روانی در محیط پیرامون کودک را نیز در نظر داشته باشید. برخی از بچه ها که به فلج مغزی دچار هستند از شرایط خویش راضی می باشند ، دقت داشته باشید که در متد درمان بهتر است به نظر و احساس فرزند خود احترام بگذارید و در انتخاب روش مد نظر حتما به این نکته دقت کافی داشته باشید.زیرا در برخی از پروسه های درمان ، فرآیند دردآور و استرس زا می باشد. این موضوع موجب ناخوشایندی فرزند می گردد. شایان ذکر است که هزینه روش درمان از اهمیت بالایی برخوردار است و نباید بی توجه از این موضوع گذشت کرد. به دلیل اینکه بسیاری از خانواده ها توان مالی پرداخت قیمت های درمان فلج مغزی کودکان دلبند خود را ندارند.
روش درمان فلج مغزی
کودکان و بزرگسالان مبتلا نیاز به مراقبت های طولانی مدت توسط گروه درمانی دارند.
-
درمان فلج مغزی با دارو
می توان برای بهبود توانایی های عملکردی ، درمان درد و کنترل علائم آن از دارو هایی استفاده کرد که سفتی عضلات را کم می کنند. گفتگو با پزشک متخصص مغز و اعصاب ، در مورد خطرات درمان و این که آیا درمان پزشکی ، مناسب نیازهای کودک شماست یا خیر ؛ بسیار ضروری و مهم است.
سایر روش های درمان فلج مغزی
به طور کلی درمان های غیر تهاجمی ( غیر جراحی ) متنوعی برای مبتلایان این نوع بیماری وجود دارد که کمک می کند تا توانایی های عملکردی خود را افزایش دهند ؛ در ذیل به برخی از متداول ترین آن ها اشاره داشته ایم.
- فیزیوتراپی : در مواردی که فرزند شما از این روش درمانی بهره مند می شود دکتر ، در مراحل اولیه مهارت های حرکتی او را بررسی می کند که بتوان بهترین روش های مد نظر را برای بهبود شرایط موجود ارائه داد. این روش عمدتا برای مقابله با دردهای بیشتر اعم از ، اسکولیوز و انقباض های مزمن نشانه های فلج مغزی را در سریع ترین زمان باید به حد درمان و بهتر شدن ارتقا دهند. در این متد درمانی ، استفاده از روش ها و تمرینات قدرتی برای فرزندانی که به شل بودن عضلات دچار شده اند بسیار مفید و کارآمد خواهد بود. این متد می توان موارد زیرا درمان کند. عبارتند از :
- تعادل
- منعطف بودن بدن
- تحرک
- حالت بدنی
- قدرت و توان
- کار درمانی : کار درمانگر با استفاده از روش های جایگزین و تجهیزات تطبیقی ، به افزایش استقلال کودک در انجام فعالیت های روزمره در خانه ، مدرسه و جامعه کمک می کند.
- گفتار درمانی : آسیب شناس گفتاری می تواند به توانایی تکلم واضح یا برقراری ارتباط توسط علائم زبانی کمک کند.
درمان فلج مغزی به صورت تهاجمی
ممکن است برای کاهش سفتی یا تصحیح ناهنجاری استخوانی ناشی از فلج شدن مغز ، از اعمال جراحی و مواردی از این قبیل استفاده شود.
- جراحی اورتوپدی : کودکان مبتلا به بد شکلی شدید نیاز به جراحی روی استخوان ها یا مفاصل دارند تا دست ، لگن یا پای آن ها در جای مناسب قرار گیرد. این تصحیح ، درد را کم می کند و حرکت را بهبود می دهد.
- جدا کردن اعصاب : در موارد شدید وقتی درمان های دیگر جواب گو نباشند ، بهترین متخصص مغز و اعصاب طی روشی به نام ریزوتومی انتخابی پشتی ، اعصابی که به عضلات سفت شده منتهی شده است را جدا می نماید. این کار ، ماهیچه را شل می کند و درد را کاهش می دهد.
