آنژیوپلاستی مغز و نخاع (Neurovascular Angioplasty) یکی از روش های درمانی پیشرفته و ایمن در نورولوژی است که برای باز کردن عروق باریک یا مسدود شده مغز و نخاع به کار می رود. در این روش ، متخصص مغز و اعصاب با استفاده از یک کاتتر باریک و بادکنکی ظریف (بالون) ، مسیر جریان خون را در ناحیه آسیب دیده باز می کند تا اکسیژن رسانی طبیعی به مغز و بافت های عصبی برقرار شود. تنگی یا انسداد شریان های مغزی معمولاً بر اثر تصلب شرایین (آترواسکلروز) به زبان ساده تر همان گرفتگی عروق ، آنوریسم یا ناهنجاری های عروقی مادرزادی رخ می دهد. هدف از انجام آنژیوپلاستی ، جلوگیری از سکته مغزی ، بهبود علائم عصبی و افزایش کیفیت زندگی بیمار است.
آنژیوپلاستی مغز و نخاع چگونه انجام می شود؟
فرآیند انجام این عمل معمولاً با آمادگی های اولیه شامل MRI، سی تی آنژیوگرافی و آزمایش های خونی آغاز می شود. بسته به شرایط بیمار ، عمل تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی کامل انجام می گیرد.
۱٫ پزشک یک کاتتر نازک را از طریق شریان فمورال (در ران) یا شریان شعاعی (در مچ دست) وارد بدن می کند.
۲٫ با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی (تصویربرداری زنده) ، کاتتر به محل دقیق تنگی در مغز یا نخاع هدایت می شود.
۳٫ در محل انسداد ، بالون کوچکی باد می شود تا رگ باز شود و جریان خون به حالت طبیعی بازگردد.
۴٫ در صورت نیاز ، یک استنت فلزی ظریف در محل قرار داده می شود تا از بسته شدن مجدد رگ جلوگیری کند.
۵٫ پس از اتمام کار آنژیوپلاستی مغز و نخاع ، ابزار خارج شده و بیمار برای چند ساعت در بخش مراقبت های ویژه تحت نظر قرار می گیرد.
استنت گذاری مغزی در آنژیوپلاستی
در بسیاری از بیماران ، به ویژه در موارد تنگی شدید یا در شریان های اصلی مغز ، پزشک از استنت مغزی استفاده می کند. استنت یک لوله فلزی مشبک بسیار نازک است که پس از باز شدن رگ ، در محل باقی می ماند و از انسداد مجدد جلوگیری می کند. طبق آمار ، بین چهل تا هفتاد درصد بیماران نیاز به استنت دائمی دارند. این کار تأثیر زیادی در افزایش ماندگاری نتایج درمان دارد.
برای دریافت مشاوره تخصصی از دکتر مونا حجازی ، فرم زیر را تکمیل نمایید.
کاربردها و مزایای آنژیوپلاستی مغز و نخاع
آنژیوپلاستی نه تنها به عنوان یک روش درمانی ، بلکه گاهی به عنوان جایگزینی ایمن برای جراحی باز مغز استفاده می شود. از مهم ترین کاربردها و فواید آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• درمان تنگی شریان های مغزی مانند شریان کاروتید داخلی یا شریان قاعده ای
• پیشگیری از بروز سکته مغزی ایسکمیک در بیماران با خطر بالا
• درمان انسداد یا تنگی عروق نخاعی که موجب اختلالات حرکتی یا حسی شده اند.
• درمان بیماری های نادر عروقی مانند مویامویا
• کمک به تشخیص دقیق تومورها ، آنوریسم ها و ناهنجاری های عروقی
• کاهش نیاز به جراحی باز و کاهش دوران نقاهت
آیا آنژیوپلاستی مغز خطرناک است؟
به طور کلی ، آنژیوپلاستی مغز و نخاع یک روش ایمن و کم عارضه محسوب می شود ، به ویژه زمانی که توسط تیم پزشکی مجرب انجام شود. با این حال ، مانند هر روش درمانی دیگر ، احتمال بروز عوارض نیز وجود دارد. در موارد نادر ممکن است به دیواره رگ آسیب برسد یا به دلیل جابجایی پلاک ، لخته خونی ایجاد شود. اما طبق آمار جهانی ، میزان بروز عوارض جدی کمتر از یک درصد است. رعایت اصول دقیق تصویربرداری و انجام عمل در مراکز تخصصی نوروانژیوگرافی می تواند خطرات احتمالی را به حداقل برساند.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر آنژیوپلاستی مغز و نخاع هستند؟
در برخی بیماران ، احتمال بروز عوارض حین یا بعد از آنژیوپلاستی کمی بیشتر است. گروه های پرخطر عبارت هستند از:
• بیماران مسن یا دارای بیماری های زمینه ای مانند فشار خون بالا ، دیابت یا ناراحتی قلبی
• افرادی که سابقه آلرژی به ماده حاجب دارند.
• بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی یا کبدی
• افرادی که از داروهای ضدانعقاد یا رقیق کننده خون استفاده می کنند.
با انجام بررسی های پیش از عمل شامل آزمایش های خونی ، تصویربرداری دقیق و مشاوره با متخصص نورولوژی ، می توان خطرات احتمالی را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
مدت زمان انجام آنژیوپلاستی مغز و نخاع
طول مدت عمل آنژیوپلاستی معمولاً بین یک تا دو ساعت است. در بیشتر موارد ، بیمار برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت در بیمارستان بستری می ماند تا وضعیت عمومی و علائم عصبی اش بررسی شود. عواملی مانند شدت تنگی رگ ، نیاز به استنت گذاری ، وضعیت عمومی بدن و مهارت تیم درمان در مدت زمان عمل تأثیرگذارند.
تفاوت آنژیوپلاستی مغز و نخاع با آنژیوگرافی
💡 نکته: آنژیوگرافی برای بررسی و دیدن وضعیت رگ‌ها استفاده می شود، در حالی که آنژیوپلاستی برای درمان آن هاست. در برخی موارد ، هر دو روش در یک جلسه انجام می شوند.
تفاوت آنژیوپلاستی مغز و نخاع با آنژیوگرافی
این دو روش گاهی با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند ، اما در واقع اهداف و کاربردهای متفاوتی دارند. آنژیوگرافی مغز و نخاع یک روش تصویربرداری پیشرفته است که با تزریق ماده حاجب به داخل عروق و ثبت تصاویر دقیق از جریان خون، به پزشک اجازه می دهد وضعیت سلامت و باز بودن رگ ها را ارزیابی کند. این روش معمولاً زمانی انجام می شود که علائمی مانند سردردهای مزمن ، سرگیجه یا احتمال وجود انسداد و ناهنجاری های عروقی وجود داشته باشد. آنژیوگرافی روشی تشخیصی است و معمولاً تهاجم کمی دارد؛ بیمار اغلب در همان روز ترخیص می شود.
در مقابل ، آنژیوپلاستی مغز و نخاع یک اقدام درمانی محسوب می شود. در این روش ، پزشک با استفاده از ابزارهای خاصی مانند بالن یا استنت (فنر فلزی کوچک) ، رگ های تنگ یا مسدود شده را باز می کند تا جریان خون طبیعی دوباره برقرار شود. این عمل معمولاً زمانی انجام می شود که در آنژیوگرافی ، تنگی یا انسداد رگ ها تشخیص داده شود و حتی ممکن است در همان جلسه ، پس از تشخیص ، درمان نیز انجام گیرد. آنژیوپلاستی ماهیت تهاجمی تری دارد و معمولاً نیاز به بستری کوتاه‌مدت (۱ تا ۲ روز) دارد.
به زبان ساده، آنژیوگرافی برای دیدن است، اما آنژیوپلاستی برای درمان. در واقع در بسیاری از موارد ، پس از انجام آنژیوگرافی و تشخیص تنگی ، پزشک در همان جلسه ، عمل آنژیوپلاستی را نیز انجام می دهد.
عوارض احتمالی آنژیوپلاستی مغز و نخاع
هرچند احتمال بروز عارضه در این روش بسیار کم است ، اما آگاهی از آن ها برای بیمار ضروری است.
از جمله عوارض احتمالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• آسیب یا پارگی دیواره رگ
• سکته مغزی موقت یا دائم در حین یا بعد از عمل
• خونریزی مغزی یا هماتوم در محل ورود کاتتر
• تشکیل لخته خون در محل استنت
• واکنش آلرژیک به ماده حاجب
• تشنج یا ضعف موقت عضلانی (در موارد نادر)
با انتخاب پزشک و مرکز درمانی تخصصی در زمینه نوروانژیوپلاستی ، احتمال بروز این عوارض به حداقل می رسد.
مراقبت های بعد از آنژیوپلاستی مغز و نخاع
دوره نقاهت پس از این عمل کوتاه است ، اما رعایت توصیه های پزشکی برای پیشگیری از عوارض و بازگشت تنگی ضروری است:
• بستری در بخش مراقبت های ویژه مغزی (NICU) تا ۲۴ ساعت
• بررسی مداوم فشار مغزی و علائم عصبی
• مصرف داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین و کلوپیدوگرل طبق دستور پزشک
• پرهیز از فعالیت های سنگین یا بلند کردن اجسام تا زمان تأیید پزشک
• انجام پیگیری های منظم با MRI یا CT-A برای اطمینان از باز ماندن رگ
• کنترل دقیق فشار خون ، قند خون و کلسترول برای جلوگیری از تنگی مجدد
سخن آخر
آنژیوپلاستی مغز و نخاع یکی از روش های مدرن و نجات بخش در درمان تنگی عروق مغزی است که می تواند از بروز سکته و آسیب های دائمی جلوگیری کند. این روش به دلیل کم تهاجم بودن ، درصد موفقیت بالا و دوران نقاهت کوتاه ، به عنوان یکی از بهترین گزینه های درمانی بیماران مبتلا به مشکلات عروقی مغز شناخته می شود. با انتخاب یک جراح مغز و اعصاب و نوروانترونشنالیست با تجربه و انجام مراقبت های پس از عمل ، می توان از نتایج ماندگار و ایمن این روش بهره مند شد.
